Łazik Perseverance uchwycił wyjątkowe zaćmienie Słońca na Czerwonej Planecie

Niedawne zaćmienie Słońca na Marsie, uchwycone przez łazik Perseverance, ukazało, jak różni się to zjawisko od znanych zaćmień ziemskich. Perseverance, dzięki swojej kamerze Mastcam-Z, skierował obiektyw na niebo 30 września 2024 roku, by uchwycić moment, w którym księżyc Marsa – Phobos – przemieszcza się na tle Słońca. Podczas tego zjawiska Phobos, który przypomina nieregularnie uformowaną bryłę podobną do ziemniaka, przesłania część słonecznej tarczy, tworząc częściowe zaćmienie.

Marsjańskie zaćmienia różnią się znacznie od tych, których doświadczamy na Ziemi. Na naszej planecie, w trakcie pełnego zaćmienia, Księżyc jest w stanie całkowicie zasłonić Słońce dzięki temu, że jego rozmiar kątowy niemal idealnie odpowiada rozmiarowi kątowemu naszej gwiazdy. Na Marsie, jednak, Phobos – jeden z dwóch małych księżyców planety – jest zbyt mały, by całkowicie przesłonić Słońce. Efekt ten przypomina bardziej tranzyt niż pełne zaćmienie: widoczny jest jedynie nieregularny cień Phobosa przesuwający się po tarczy słonecznej. Ponadto zaćmienia te są krótsze niż na Ziemi i trwają tylko około 40 sekund, ponieważ Phobos porusza się bardzo szybko, okrążając Marsa aż trzy razy w ciągu marsjańskiej doby.

Obserwacje zaćmień na Marsie, w tym dokonane przez wcześniejsze misje, jak Curiosity czy Spirit, pomagają naukowcom nie tylko w podziwianiu piękna tego zjawiska, ale także w badaniu natury marsjańskich księżyców. Dzięki analizie drobnych zmian w ruchu Phobosa podczas zaćmień, badacze są w stanie lepiej zrozumieć jego orbitę i wpływ sił pływowych, które oddziałują na wnętrze Marsa. Phobos swoim ruchem generuje niewielkie „ciągnięcie” powierzchni planety, co z czasem przyczynia się do deformacji i zmiany jej struktury. Długoterminowe badania tego ruchu mogą przynieść odpowiedzi na pytania dotyczące składu marsjańskiej skorupy i mantli, a także pozwalają precyzyjnie określić przyszłe położenia tego księżyca, który w odległej przyszłości może ulec rozkładowi, tworząc wokół Marsa system pierścieni.

Widok zaćmienia na Marsie to kolejny przykład na to, jak różne i fascynujące są zjawiska astronomiczne obserwowane z innych planet naszego Układu Słonecznego. Zaćmienie obserwowane przez Perseverance nie jest jednak jego pierwszą taką obserwacją – wcześniejsze łaziki, jak Curiosity, również rejestrowały przejścia Phobosa przed Słońcem, lecz nigdy w tak wysokiej rozdzielczości i jakości obrazu. Zdjęcia i filmy dokumentujące zaćmienie dostarczają zarówno naukowcom, jak i miłośnikom kosmosu niepowtarzalnych widoków, które pozwalają spojrzeć na dobrze znane zjawiska z zupełnie nowej perspektywy.

Badanie marsjańskich zaćmień może również dostarczyć wskazówek na temat pochodzenia księżyców Marsa – Phobosa i Deimosa. Choć przez wiele lat sądzono, że Phobos jest przechwyconym przez Marsa fragmentem asteroidy, jego niemal idealna orbita wokół Czerwonej Planety sugeruje, że mógł powstać z materii wyrzuconej podczas kolizji Marsa z innym obiektem kosmicznym. Dzięki dalszym obserwacjom łazików, takim jak Perseverance, naukowcy mogą jeszcze głębiej zgłębiać te zagadnienia, wzbogacając naszą wiedzę o pochodzeniu i ewolucji marsjańskiego systemu księżycowego.